Trzy lata później: Finlandia i Szwecja w NATO

Autor: Sonia Arkan

2025-06-26

Czerwiec 2022 roku. W Madrycie, podczas szczytu NATO, oficjalnie zaproszono Finlandię i Szwecję do sojuszu. Decyzja ta, będąca bezpośrednią reakcją na rosyjską inwazję na Ukrainę, miała zmienić architekturę bezpieczeństwa w Europie Północnej. Jednak droga do członkostwa nie była prosta – i to nie tylko ze względu na geopolityczne napięcia, ale przede wszystkim z powodu sprzeciwu niektórych państw, zwłaszcza Turcji.

Opór Turcji: veto, negocjacje i polityka siły

Proces akcesyjny Finlandii i Szwecji, choć początkowo wydawał się formalnością, szybko natrafił na poważne przeszkody. Kluczowym aktorem okazała się Turcja, która jako członek NATO dysponuje prawem weta wobec nowych kandydatów. Prezydent Recep Tayyip Erdoğan już w maju 2022 roku publicznie wyraził swój sprzeciw, argumentując, że oba kraje – a zwłaszcza Szwecja – udzielają schronienia osobom powiązanym z kurdyjską Partią Pracujących Kurdystanu (PKK), uznawaną przez Ankarę, USA i UE za organizację terrorystyczną[1] [2] [3].

Turcja domagała się od Szwecji i Finlandii m.in. zaostrzenia przepisów antyterrorystycznych, ekstradycji osób podejrzewanych o działalność terrorystyczną oraz zniesienia embarga na eksport broni wprowadzonego po tureckiej interwencji w Syrii[4] [5]. W czerwcu 2022 roku, po intensywnych negocjacjach, podpisano trójstronne memorandum, w którym państwa nordyckie zobowiązały się do spełnienia części żądań Ankary – m.in. zmiany prawa i zniesienia ograniczeń eksportowych[6] [5].

Mimo tego, proces ratyfikacji przeciągał się miesiącami. Turcja wielokrotnie oskarżała Szwecję o niewystarczające działania w walce z “organizacjami terrorystycznymi” i wykorzystywała swoje stanowisko do uzyskania dodatkowych ustępstw – zarówno w sferze bezpieczeństwa, jak i w relacjach z USA (np. w sprawie zakupu myśliwców F-16)[7] [8]. W międzyczasie doszło do incydentów, które dodatkowo zaostrzały relacje, jak choćby publiczne protesty w Sztokholmie, podczas których spalono kukłę Erdogana, co Ankara uznała za prowokację[4] [9].

Ostatecznie, po ponad roku negocjacji i presji ze strony sojuszników, Turcja zgodziła się na ratyfikację członkostwa Finlandii (która formalnie przystąpiła do NATO w kwietniu 2023), a następnie – po kolejnych ustępstwach – również Szwecji, która dołączyła do sojuszu w lipcu 2024 roku[7] [4].

*Szwecja i Finlandia w NATO. Zdjęcie poglądowe: Fale Inspiracji

Skutki rozszerzenia: zmiana mapy bezpieczeństwa

Dziś, trzy lata po zaproszeniu, NATO jest inną organizacją. Północna flanka sojuszu rozciąga się od Norwegii po Bałtyk, a granica z Rosją wydłużyła się o ponad 1300 kilometrów. Wspólne ćwiczenia, obecność wojsk sojuszniczych w Finlandii i Szwecji oraz nowe struktury dowodzenia stały się codziennością. Oba państwa wniosły do sojuszu zaawansowane technologie, doświadczenie w działaniach arktycznych i nową kulturę współpracy.

Zmieniło się także codzienne życie w regionie – w miejscowościach przygranicznych pojawiły się nowe jednostki wojskowe, a debaty o neutralności ustąpiły miejsca rozmowom o interoperacyjności, cyberbezpieczeństwie i roli własnego przemysłu obronnego w ramach NATO.

Kontekst i znaczenie historyczne

Z perspektywy 2025 roku zaproszenie Finlandii i Szwecji do NATO to nie tylko symboliczny koniec epoki neutralności w Europie Północnej, ale też przykład, jak polityka bezpieczeństwa staje się polem twardych negocjacji, sporów o wartości i interesy. Opór Turcji pokazał, że rozszerzenie sojuszu nie jest automatyczne i może być wykorzystywane jako narzędzie nacisku politycznego – zarówno wobec kandydatów, jak i pozostałych członków NATO.

To również historia o tym, jak decyzje podejmowane na szczytach władzy przenikają do codzienności – zmieniając nie tylko mapy, ale i mentalność mieszkańców północnej Europy. W 2022 roku wydawało się, że wszystko potoczy się szybko i bez przeszkód. Dziś wiemy, że każda zmiana w strukturze bezpieczeństwa Europy to proces pełen napięć, kompromisów i nieoczywistych konsekwencji.

„Trzyletnik” to nie pogoń za sensacją. To spojrzenie z dystansu – tam, gdzie po krzyku zostaje tylko echo faktów. Zobacz inne wpisy z Trzyletnika