Sławosz Uznański-Wiśniewski – drugi Polak w kosmosie

2025-06-13

Sławosz Uznański-Wiśniewski to postać, która w 2025 roku znalazła się w centrum zainteresowania polskich i międzynarodowych mediów. Jako drugi Polak w historii miał polecieć w kosmos, dołączając do elitarnego grona astronautów, którzy przekroczyli granicę atmosfery ziemskiej. Jego misja, naukowe osiągnięcia oraz osobista historia stanowią inspirację dla kolejnych pokoleń Polaków i symbolem powrotu Polski do światowej ekstraklasy eksploracji kosmicznej.

Dzieciństwo i edukacja

Sławosz Uznański-Wiśniewski urodził się 12 kwietnia 1984 roku w Łodzi, dokładnie w 23. rocznicę historycznego lotu Jurija Gagarina. Ta symbolika nie umknęła jego rodzinie – matka Sławosza każdego roku składała mu życzenia „w Dniu Kosmonautów”, co stało się rodzinną tradycją i, jak dziś widać, proroczym przesłaniem.

Jest synem Piotra Uznańskiego i Mai Marquardt-Uznańskiej. Ukończył VIII Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka w Łodzi, gdzie wyróżniał się ponadprzeciętnymi zdolnościami matematycznymi i kreatywnym podejściem do rozwiązywania problemów. Nauczyciele wspominają go jako ucznia, który nie tylko doskonale radził sobie z zadaniami, ale często proponował własne, niestandardowe rozwiązania.

W 2008 roku ukończył z wyróżnieniem studia magisterskie na Politechnice Łódzkiej oraz na Université de Nantes (Francja), uzyskując także dyplom inżyniera na École Polytechnique de l’Université de Nantes. Trzy lata później, w 2011 roku, obronił z wyróżnieniem doktorat na Université d’Aix-Marseille, poświęcony konstrukcjom odpornym na promieniowanie kosmiczne.

Kariera naukowa i zawodowa

Już podczas studiów doktoranckich Uznański-Wiśniewski pracował jako inżynier ds. efektów promieniowania w STMicroelectronics we Francji, koncentrując się na rozwoju europejskich technologii cyfrowych CMOS odpornych na promieniowanie do zastosowań kosmicznych. W 2011 roku rozpoczął pracę w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN) w Genewie jako ekspert ds. niezawodności systemów elektronicznych. W 2013 roku został kierownikiem projektów i starszym inżynierem ds. niezawodności, odpowiadając za wdrożenie odpornego na promieniowanie systemu sterowania dystrybucją mocy w Wielkim Zderzaczu Hadronów (LHC).

W latach 2018–2020 pełnił funkcję inżyniera odpowiedzialnego za całodobową pracę i optymalną eksploatację LHC, największego akceleratora cząstek na świecie. W 2019 roku był ekspertem technicznym i recenzentem w programie Horyzont 2020, oceniając europejskie technologie kosmiczne dla Komisji Europejskiej.

Jego dorobek naukowy obejmuje autorstwo książki o efektach promieniowania oraz licznych publikacji naukowych. Organizował także międzynarodowe warsztaty i wykłady, m.in. dla CERN i NASA, a od 2014 roku aktywnie recenzował projekty satelitarne, takie jak konstelacja ICEYE, oraz polskie misje kosmiczne PW-Sat2, HyperSat i EagleEye.

Droga do korpusu astronautów

W listopadzie 2022 roku Sławosz Uznański-Wiśniewski został wybrany jako astronauta rezerwowy Europejskiego Korpusu Astronautów w ramach naboru ESA. To ogromne wyróżnienie – do procesu selekcji zgłosiło się ponad 22 tysiące kandydatów z całej Europy. W 2024 roku został nominowany do udziału w misji Ax-4 na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS).

Jego droga do gwiazd została symbolicznie pobłogosławiona przez generała Mirosława Hermaszewskiego, pierwszego i dotąd jedynego Polaka w kosmosie. Hermaszewski osobiście pogratulował Uznańskiemu-Wiśniewskiemu wyboru do korpusu astronautów ESA, przekazując mu symboliczną pałeczkę polskiej eksploracji kosmicznej.

Misja Ax-4 i polska rewolucja naukowa

Skład załogi i cel misji

Misja Ax-4, organizowana przez prywatną firmę Axiom Space we współpracy z NASA, ESA i polskim rządem, miała być pierwszą w historii, w której Polak poleci na ISS jako pełnoprawny członek załogi naukowej. W skład czteroosobowej załogi weszli: Peggy Whitson (USA, dowódczyni), Shubhanshu Shukla (Indie, pilot), Tibor Kapu (Węgry, specjalista) oraz Sławosz Uznański-Wiśniewski jako specjalista misji.

Start misji wielokrotnie przekładano z powodu problemów technicznych (m.in. wycieku ciekłego tlenu z rakiety Falcon 9 firmy SpaceX) oraz trudnych warunków atmosferycznych. Ostatecznie, w czerwcu 2025 roku, misja została ponownie odłożona na czas nieokreślony z powodu konieczności dodatkowych inspekcji i napraw na ISS, zwłaszcza modułu Zwiezda.

Polska misja IGNIS

Najważniejszym elementem misji była realizacja polskiego programu naukowo-technologicznego IGNIS (Innovative Global Navigation and In-Space Science). Uznański-Wiśniewski miał przeprowadzić aż 13 eksperymentów przygotowanych przez polskie firmy, uczelnie i instytuty badawcze. Tematyka badań była szeroka: od mikrobiomu astronauty i wpływu mikrograwitacji na zdrowie człowieka, przez testy nowych materiałów i technologii, po pionierskie badania nad komunikacją człowiek-komputer za pomocą fal mózgowych.

Wśród eksperymentów znalazły się m.in.:

badania mikrobiomu jelitowego i układu odpornościowego astronauty (Wojskowa Akademia Techniczna),
testy komunikacji myślami z komputerem za pomocą specjalnego czepka z elektrodami (firma Cortivision z Lublina),
sprawdzanie odporności polskich materiałów i urządzeń na warunki kosmiczne,
wykorzystanie sztucznej inteligencji do analizy danych w warunkach mikrograwitacji.

IGNIS to pierwszy tak kompleksowy zestaw polskich badań na orbicie, a ich wyniki mogą znaleźć zastosowanie w medycynie, inżynierii czy informatyce. Dla polskiej nauki to przełomowy moment – technologie testowane na ISS mogą trafić do komercyjnego użytku i zmienić wiele dziedzin życia.

Edukacja i inspiracja

Misja Uznańskiego-Wiśniewskiego to nie tylko nauka, ale także ogromna akcja edukacyjna. W ramach programu IGNIS zaplanowano projekty inżynieryjne, konkursy dla młodzieży, warsztaty z ekspertami oraz specjalne materiały edukacyjne dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Celem jest zainspirowanie tysięcy uczniów w całej Polsce do zainteresowania się nauką i technologią.

Polski astronauta ma stać się ambasadorem nauki i przykładem, że wytrwałość, pasja i ciężka praca mogą prowadzić do spełnienia nawet najbardziej ambitnych marzeń. W Łodzi, rodzinnym mieście Sławosza, jego sukces jest powodem do dumy i inspiracją dla młodego pokolenia.

Symbolika i dziedzictwo

Sławosz Uznański-Wiśniewski miał zabrać na pokład ISS tę samą polską flagę, którą w 1978 roku do swojego skafandra przypiął Mirosław Hermaszewski. Ten gest to nie tylko hołd dla poprzednika, ale także symbol ciągłości polskich aspiracji kosmicznych i most łączący przeszłość z przyszłością.

Życie prywatne i pasje

Poza pracą zawodową Uznański-Wiśniewski jest pasjonatem wypraw wysokogórskich, podróży w odległe zakątki świata i żeglarstwa. Wolny czas spędza na regatach i dzieleniu się swoim doświadczeniem żeglarskim z przyjaciółmi. Biegle posługuje się językiem angielskim i francuskim.

W życiu prywatnym przyjął nazwisko Wiśniewski po ślubie, łącząc je z rodowym Uznański. Jego historia pokazuje, jak ważne są rodzinne wartości, wsparcie bliskich i konsekwencja w realizacji marzeń.

Wyzwania i przyszłość

Mimo wielokrotnych opóźnień i trudności technicznych, Sławosz Uznański-Wiśniewski pozostaje symbolem polskich aspiracji w kosmosie. Jego misja, choć jeszcze nie zrealizowana, już teraz przyczyniła się do popularyzacji nauki, wsparcia dla polskich technologii oraz budowania pozytywnego wizerunku Polski na arenie międzynarodowej.

Polska, po prawie 50 latach od lotu Hermaszewskiego, wraca do grona państw aktywnie uczestniczących w eksploracji kosmosu. Uznański-Wiśniewski pokazuje, że marzenia o gwiazdach są w zasięgu ręki – wystarczy konsekwencja, wiedza i odwaga, by sięgnąć po niebo.

Podsumowanie

Sławosz Uznański-Wiśniewski to nie tylko wybitny naukowiec i inżynier, ale także symbol nowej ery polskiej obecności w kosmosie. Jego misja, choć jeszcze nie rozpoczęta, już teraz inspiruje, edukuje i buduje mosty między przeszłością a przyszłością polskiej nauki i technologii. Jego historia pokazuje, że marzenia o gwiazdach są w zasięgu ręki – wystarczy konsekwencja, wiedza i odwaga, by sięgnąć po niebo.